Бидний зүрх сэтгэлийн илэрхийлэл мөн гэж үү

Энэ өгүүлэмж надад маш их таалагдсан болохоор блогтоо орууллаа। Бидний нийгэмд байгаа эдгээр зүйлс байх ёстой зүйл гэж үү? аймар юм। Үүнийг эндээс авлаа। Энэ бол хүмүүс биднйи гараар бүтээгдэж байгаа зовлон гэж бодохоор аймар юм। Энэ олон хүүхдийн өмнөөс миний бие эмгэнэл илэрхийлж байна.
Монголчуудаа бүгдээрээ хэцүүхэн амьдарч байгаа ч яадаж сэтгэлд байгаа гал, очийг нь унтраахгүй байх юмсан। Дєрєвдvгээр ангид сурдаг хоёр жаал хvv хамтдаа vхэ­хээр шийджээ. Хатсан боорц­гоо хувааж идээд гэр хороол­лынхоо тоост гудамжинд шороо манартал хєлбємбєг єшиглєн наадаж, сургуульдаа хамтдаа хєтлєлцєєд гvйж явсан хоёр найз гэнэтхэн амиа хорлохоор тохиролцож гэнэ. “Миний аав намайг дарамтлаад байдаг. Бас аймаар зоддог. Ээж маань ч ирэхгvй юм. Євєє маань нас барчихсан. Надад хайртай хvн энэ дэлхий дээр байхгvй. Би амиа хорлоно” гэж нэг нь нєгєєдєє шивнэхэд борхон хацар дээгvvр нь гомдлын нулимс бємбєрч байлаа. Сайн найзынхаа гомдлын vгийг сонсоод “Надад ч аав, ээж байхгvй. Тэр хоёр аль хэдийнэ салчихсан. Надтай хамт амьдарч байгаа эмээ миний эмээ биш шvv дээ. Аав, ээж хоёр ерєєсєє ирдэг­гvй. Надад ч хайртай хvн байхгvй.
Хоёулаа адилхан юм байна. Би чиний найз юм чинь чамтай хамт vхье.” гээд саарь­таж халтартсан гараа­раа найзынхаа нулимсыг арчив. Аравхан настай хоёр хvv ийн ярилцаад хvний хор­воогоос хамтдаа буцахаар шийдэж эзэнгvй айлын хашуу руу орж байшин дээр авиран гарав. Хоолойгоо боож амиа хорлохоор шийдсэн тэдний гарт мяндсан цагаан утас нэжгээд байлаа. Байшингийн хєндлєвч модноос утсаа уяад хоолойдоо углав. Нээг, хоё­рын, гурав аа… Vсэрчихлээ. Азаар нэгнийх нь хоолойд боосон утас даалгvй тасарч хvv газарт ойчив. Эргээд хартал найзынх нь хєл агаарт сарвалзаж хоолойд угласан мяндсан утас улам чивчирч царай нь минчийн хvрэнтэж байлаа.

Хvv найзынхаа хєлєєс нь дээш єргєж “Миний найзаа битгий vхээч ээ, яанаа авраа­рай, миний найз vхлээ ш дээ” гэж тэнхээ мэдэн орилон уйлахад хажуу айлын залуу гvйж ирэн утсыг таслан хvvг буулган аваад тvргэн тусламж дууд­жээ. Хоолой нь боогдсон хvv ухаангvй эмнэлэгт хvргэгдэж найзыгаа vхэх гэж тарчлан тийчилж байхыг харсан хvv шоконд орон яахаа ч мэдэх­гvй уйлан хайлсаар цагдаа­гийн босго алхав… Энэ бол ердєє хэдхэн хоногийн ємнє Сонгинохайрхан дvvрэгт бол­сон явдал. Уг нь тэдний на­санд хичээлээсээ ирэнгvvтээ цvнхээ шидчихээд л єдєржин эрхэлж наадаад, орой ээж ааваараа гуйлгуулан байж хоолоо идээд зурагт vзэж байгаад нам унтдаггvй сэн билvv. Тэдний насанд ангийн­хаа хєєрхєн охидыг єдєж vснээс нь чангаан бахируулж дэггvйтдэггvй билvv. Гэтэл хоёул хоёулаа амиа хорлох гэж байхыг бодоход энэ хорвоод яасан их гомдоо вэ. Хэн тэднийг ингэтэл нь гом­доож орхив.

Хоёр єєр газарт тєрж, хоёр єєр амьдралаар амьдар­сан ч тэдний зовлон нэг бай­лаа. Хэн хэнийх нь аав ээж салж, тусдаа амьдардаг юм байна. Хоёулаа эмээ євєє­гийн­дєє байдаг. Одоо эмнэ­лэгт байгаа хvv нь аавынхаа ээж, аав хоёр дээр байдаг бєгєєд євєє нь нас бараад 49 хоног нь ч єнгєрєєгvй байна. Ээж нь хєдєє байдаг боло­хоор хvvтэйгээ уулзалгvй уджээ. Аав нь ч хєдєє ажил­ладаг болохоор тєдийлєн санаа тавьж чаддаггvй болол­той юм. Сvvлийн vед хичээ­лээ ганц нэг таслаад байсан болохоор энэ талаар нь багш нь эмээд нь хэлсэн аж. Харин аав нь тvvнийг нь сонсчихоод хvvгээ загнасан юмдаг уу даа. Тэгээд л хvv амиа хорлохоор шийджээ. Харин тvvний найз нь аавын­хаа ээжийн эгчтэй хамт амь­дардаг. Аав, ээж нь хэдийнэ салсан болохоор хvvгээ гэж ирдэггvй гэнэ. Хоёр хvv хоёу­лаа л “Тийм амттан аваад єгєєч” гэх юмуу эсвэл “Ориг пvvз ємсєх сєн” гэх мэтийн тэдний vеийн хvvх­дvv­дийн дунд нийтлэг байдаг хvсэл мєрєєдлєє хэлж эр­хэлж нял­храх хvнгvй єнчин ду­туугийн зовлон эдэлж явжээ.

Хоёр жилийн ємнє Хан-Уул дvvрэгт хойд аавдаа байн­­га зодуулж доромжлуул­даг байсан жаалхан хvv гэ­рийнхээ паарнаас єєрийгєє боож амиа хорлож билээ. Єнчин хvvгээ дагуулаад амьд­­рахын эрхээр харгис хатуу эрийн нємєрт хоргодож явсан ээждээ хvv нь “Ээжээ би таныг єрєвдєж байгаа учраас vхэхээр шийдлээ. Та надаас болж аавтай дандаа зодолддог шvv дээ.” гэсэн гэрээслэл vлдээгээд єчvvхэн биедээ ахадсан хорвоогийн зовлон­гоос єєрийгєє гэтэлгэ­сэн байсан. Ээжийгээ хайр­лаж vхлийг сонгосон хvvгийнх нь амь насыг тєр нэхэж хойд эцгийг нь шvvх vед эхийн амнаас “Би гомдолгvй ээ” гэсэн vг унаж ээжтэй, vртэй бvхний зvрхийг цоо хатгаж билээ. Халуун хэвлээсээ унагаж амьдрал бэлэглэсэн vрээ алдчихаад хар элгийн эр ємєєрч зогссон эхийн сэтгэл шиг хатуу юм энэ орчлонд байдаггvй юм билээ. Бас Хєвсгєл аймагт сураггvй алга болсон жаахан хvvг эрлийн групп газар сайгvй хайж, олчих санаатай єдєр шєнєгvй мацаж явахад нь “Гомдолгvй ээ, одоо эрлээ зогсоо, зогсоо” гэж хэлэх эх хvн бас байсан л юм. Нєгєє

“….Хvний нvдэнд бол хєгц­тэй хад шиг толгойтой
Хєгшин муу хvv минь
Ижийнхээ нvдэнд бол
Манцуйдаа дэрвэлзэх мян­дас цагаан vр минь …” гэж шvлэглэдэгсэн яалаа. Эх vрийн цагаан сvvгээр хэлхсэн нандин холбоо, эцэг эхийн элбэрэл хайрыг зєвхєн шv­лэг найраг, vлгэр домогт vл­дээмээргvй байна.

Хєдєє алт ухахаар явах­даа гурван жаахан хvvхдээ гэртээ нь vлдээгээд долоо хоног сураггvй алга болчи­хоод эргээд ирэхэд нь хvvх­дvvд нь єлссєндєє зурагтаа ломбардад тавиад талх боов авч идсэний тєлєє зодож гэмтээсэн байсан. Ханьдаа хаягдсан эх долоон настай хvvгээ дагуулаад чинээлэг айлын хаяа бараадаж vнээг нь сааж єгєєд ам хєдєлгєх тєдий амь зууж байхад нь баян айлын чадуу залуу єєдєсхєн тэр нялх амьтныг хэрцгий­гээр зодож жалганд аваачаад булчихсан байсан. Ганцхан сарын дараа сургуульд орно гээд ээжээсээ цvнх авч єгє­хийг гуйж байсан хvvгийн сvнс хэрцгий залуугийн гарыг цусаараа мялаагаад энэ орч­лонд, энэ хvмvvст гомдон гомдон одсон биз.

Амьдрал хэцvv байгаа, бvгдээрээ мэднэ. Энэ бол хэсэгхэн хэдэн хvмvvст биш хамаг Монголд ирсэн vvрвэл зохих лай. Бултаараа л зовж, єлсєж, хэцvv vеэс гарах гэж эрвийх дэрвийхээрээ ажил­лаж тэмvvлж байгаа. Тэглээ гээд энхрий vрсээ хайхрахгvй хаяж, амь насыг нь бvрэлгэж болно гэж vv. Амьдралын зовлон бэрхшээл бидний хvнлэг сэтгэл хайр энэрлийг ховх сороод хаячихсан юм гэж vv. Хvvхдvvдийнхээ мє­рєєд­лийг чих тавин чагнаж, цаг гарган ярилцаж гэнэн хонгор хvслийг нь сонсч суух завыг энэ нийгэм бас ижий аав та биднээс булаагаад авчихсан юмуу. Хэдэн жи­лийн ємнє дэрсхэн хоёр хvv Америк хэмээх мєрєєдлийн оронд очих хvсэлдээ хєтлєг­дєн онгоцны дугуйны хавх­лагт нуугдаж суугаад амиа алдсан эмгэнэлт хэрэг гарч билээ. Хэрвээ тэдний Америк гэдэг оронд очихын тулд нуугдаж нисээд явчихаж бол­но гэсэн гэнэхэн мєрєєдлийг нь хэн нэгэн сонссон бол хаанаас тийм хэрэг гарах билээ дээ.

…Хvv ээжээсээ Бэтмэний хувцас авч єгєхийг гуйжээ. Тас хар нємрєг нvдний хаал­таар гоёсон нисдэг Бэтмэн зургаахан настай хvvгийн мєрєєдєл байв. Удаан гуйл­гас­ны эцэст ээж нь хvссэн зvйлийг нь авч єгчээ. Гоё хувцсаа ємсєж баярлаж хєєр­сєн хvv хоолоо хийж байсан ээжийнхээ дэргэд ирээд “Ээжээ, ээжээ энэ Бэтмэний хувцсыг ємсєхєєр нисдэг тиймээ” гэхэд нь хийж байгаа ажилдаа тvvртсэн эх “Тий­мээ, миний хvv” гээд хэлчи­хэж. Зуны халуунд онгорхой байсан тагтны хаалгаар хvv нь гvйж гармагцаа доошоо vсэрч орхих нь тэр. Найман давхарын тагтнаас vсэрсэн тэр бяцхан амьтныг гэгээн мєрєєдєл нь ийнхvv бурхны оронд авч одох нь тэр. Хvvдээ хайртай, хvvгээ эрхлvvлдэг залуу эх vрийнхээ хойноос энэлэн шаналсаар тєдєлгvй галзуурч эмнэлэгт хvргэгдсэн гэнэ билээ.

Энэ мэтийн зvрх зvсэм явдал дэндvv олон. Хvvхдvvд хаана л бол хаана нvд vзvvр­лэгдэж байгаа жишээг хэн маань ч харж болно. Микроав­тобусанд хvvхэд суулгахгvй гээд харанхуй болсон хойно буудал дээр торойтол нь орхиод давхиж одно. Гоёмсог сайхан орд харш хотоор нэг сvндэрлэвч хvvхдийн тоглоо­мын талбай нvдний гэм. Баар, ресторан, дэлгvvр хоршоо олон боловч хvvхдэд зориул­сан нь хуруу дарам. Сайд ноёд єєрсдєдєє тэрбум тэр­бу­маар нь тєсєвлєн хал­гиж цал­гивч хvvхдийн тєлєє юу ч vл зориулна. Тэгсэн атлаа бvгдээрээ хvvхэдтэй. Эрээн бараантай нийгмийн цоорхой тасархай бvхнээр будаа шиг гоожин хаягдаж хоцорсон хvvхдvvдээ хэзээ нэг хайр­лах юм бэ. Эвий, хонгор vрс минь, та нарынхаа тєлєє томчууд бид юу хийсэн билээ. Яг одоо хvvгээ, охиноо євєр дээрээ суулгаад “Аав нь, ээж нь чамдаа маш их хайртай” гэж хэлье. Єєдєсхєн тэдний­гээ чангаас чанга тэвэрч гэнэхэн мєрєєдлийг нь чих тавин чагная. Эвий дээ, ядуу­хан Монголын ялдамхан хон­гор vрс минь.

Л.Мєнхбаясгалан

Мэдээллийн эх сурвалж:

Амьдрал сайхан байх ёстой

миний хувьд ажил өдөр дутам нэг л хэвийн яанзаар эхэлдэг байлаа। өнөөдөр миний хувьд бусад өдрөөөс эрт болслоо। бас өглөө эрт цай чанаж, галаа асааж үзлээ। гэрээс гарахаас өмнө анх удаа ажил даа ирж байна уу, цагтаа ирж амжина биз гэж залгадаг юм байна। за энэ ч яахав өдөр тутамд нэг хэвийн амьдарлаас үе үе уйдах вм яагаад тэгдэг юм болоо। энэ Монголын нүүдэлчин удамтай холбоотой байхаа।

би ажилаа хийхэд сэтгэлийн урам бас орчин хэрэгтэй байдаг гэтэл энд тийм нөхцөл байдаггүй нь ажилд саад болж, гараас юм гарахгүй юм яагаад ингээд байгаа юм болоо।